Zelfscandiefstal: een reprimande?

Tegenwoordig kan men gemakshalve met een paar eenvoudige handelingen de boodschappen scannen, afrekenen en de winkel verlaten zonder in de rij te hoeven staan. Dat bespaart de klant tijd en de supermarkt personeelskosten. Echter, in de afgelopen jaren is daar een geheel nieuw maatschappelijk probleem voor in de plaats gekomen: zelfscandiefstal. Mensen van diverse achtergronden en leeftijden – waarvan velen die nooit eerder met Justitie in aanraking zijn gekomen – worden kennelijk in de winkel verleid tot het wegnemen van allerlei producten bij gebruik van de zelfscan(kassa). De financiële schade voor de supermarkten is aanzienlijk en loopt in de miljoenen. Zo liet Jumbo Supermarkten weten dat in 2023 ruim 60% meer winkeldiefstallen zijn gepleegd dan in 2022.

Een verdachte die wordt aangehouden voor zelfscandiefstal kan volgens de toepasselijke richtlijn rekenen op een strafrechtelijke reactie van het Openbaar Ministerie. Indien de waarde van de goederen onder de € 50,- ligt en er is geen sprake van agressie en recidive, dan zal de officier van justitie normaliter een geldboete van € 200,- eisen. Echter, wist u dat u onder omstandigheden ook onder strafvervolging kunt uitkomen en er geen boete volgt?

Sinds 1 maart 2022 is het werkproces ‘Afhandeling Winkeldiefstal first offender’ van kracht. Onder bepaalde voorwaarden, na toestemming van de hulpofficier van justitie, kan de politie ingeval van zelfscandiefstal eenmalig volstaan met een reprimande. De voorwaarden voor oplegging van een reprimande zijn onder andere dat de diefstal op heterdaad is ontdekt, dat de verdachte terecht is aangehouden, de verdachte meerderjarig is en een geldig identiteitsbewijs bij zich draagt. Bovendien moet de verdachte de diefstal bekennen en mag er geen sprake zijn van eerdere veroordelingen of een eerdere reprimande in de afgelopen 5 jaar. Daarnaast moet duidelijk zijn dat de diefstal geen professioneel georganiseerd karakter heeft en er mogen geen zorgsignalen zijn, zoals dementie of een licht verstandelijke beperking. Tevens moet het gestolen goed meteen aan de winkelier worden teruggegeven en bedraagt de waarde aan gestolen goederen maximaal € 50,-

De keuze om bij zelfscandiefstal met een reprimande te volstaan, leidt meestal niet tot uitzonderlijk nadelige consequenties voor de verdachte. Wel wordt er in veelvoorkomende gevallen door de winkelier een winkelverbod voor de maximale duur van één jaar opgelegd. Soms wordt door de winkelier ook een (civielrechtelijke) schadevergoeding gevorderd ter hoogte van € 181,-

Bij een reprimande wordt de verdachte niet aangehouden, niet meegenomen naar het politiebureau, volgt er geen aantekening in de justitiële documentatie en hoeft de verdachte zich niet bij de officier van justitie en/of de strafrechter te verantwoorden. Tot slot heeft een reprimande geen gevolgen voor de aanvraag van een reguliere VOG (Verklaring Omtrent Gedrag), die voor de uitoefening van veel beroepen vereist is.

Als u onverhoopt wordt aangehouden voor winkeldiefstal en aan de bovengenoemde criteria voldoet, is het raadzaam de politie en winkelier op proactieve en berouwvolle wijze te verzoeken om een reprimande. Echter, het Openbaar Ministerie kan (nog) altijd beslissen om u desondanks voor diefstal strafrechtelijk te vervolgen.

Diefstal is een misdrijf!
Een gewaarschuwd mens telt voor twee.

Voor meer informatie: mr M.N.A.J. (Mitchell) Verbunt (verbunt@westpointadvocaten.nl)