Het oorlogsrecht in Midden-Brabant in de praktijk

Bij lezing van de titel denkt u ongetwijfeld aan de militaire agressie van Rusland tegen Oekraïne – in de visie van Rusland een “militaire operatie” en in Oekraïne eenvoudigweg genoemd wat het is “oorlog”.

Verlang van mij geen verhandelingen over deze verschrikkelijke gebeurtenis want de insteek van deze rubriek is strikt juridisch. Echter; het recht kent ook vele “oorlogen” die echter op een beschaafde wijze voor de rechter worden uitgevochten. In de Wet bestaat evenwel de oorlog tussen met elkaar strijdige Algemene Voorwaarden, de zogenaamde “battle of forms”. Hierover gaat dit artikel.

Indien er sprake is van twee contractpartijen die Algemene Voorwaarden hanteren is het eerst van belang dat uw Algemene Voorwaarden van toepassing zijn. Kort en goed betekent dit dat u de wederpartij kennis heeft laten nemen van uw Algemene Voorwaarden en dat deze bij voorkeur onderdeel zijn van de tussen u met de andere contractspartij getekende overeenkomst.

Maar wat nu indien die andere partij óók Algemene Voorwaarden hanteert?

Dat partijen graag willen dat de eigen Algemene Voorwaarden van toepassing zijn is logisch. De eigen Algemene Voorwaarden bevatten in het algemeen immers gunstigere bepalingen voor de eigen onderneming. Zo hebben de algemene inkoopvoorwaarden van de inkopende partij doorgaans strikte afspraken over de levering met fatale termijnen en wordt de aansprakelijkheid van de verkopende partij zo groot mogelijk gelaten. Algemene leveringsvoorwaarden van een verkopende partij zullen daarentegen ruime afspraken over leveringen bevatten, zonder fatale termijnen die de eigen aansprakelijkheid zoveel mogelijk beperken.

In artikel 6:225 lid 3 BW is een speciale regeling voor deze “battle of forms” opgenomen. Diegene die als eerste naar de eigen Algemene Voorwaarden heeft verwezen kan het oorlogsslagveld winnend verlaten. Dit wordt ook wel – toepasselijk – de “first shot-rule” genoemd. Overigens gaat deze regel alleen op indien bij de tweede verwijzing naast de toepasselijkheid in de eerste verwijzing tevens staat aangegeven dat de Algemene Voorwaarden uitdrukkelijk van de hand wordt gewezen. Namelijk door het uitdrukkelijk van de hand wijzen van de toepassing van de Algemene Voorwaarden van diegene die als eerste “schoot”. Hoe dat van de hand wijzen dan moet gebeuren is vastgelegd in jurisprudentie. Het spreekt voor zich dat diegene die schrijft (“wie schrijft die blijft”) een bewijsprobleem voorkomt. Het enkel opnemen van zo een bepaling in de eigen standaard voorwaarden is in dit verband onvoldoende.

Stel nu dat de eerste verwijzer de Algemene Voorwaarden van toepassing verklaart en de tweede verwijzer daarna die Algemene Voorwaarden van de hand wijst om vervolgens haar eigen Algemene Voorwaarden van toepassing te verklaren en de eerste verwijzer doet vervolgens niets. Dan gelden de Algemene Voorwaarden van de tweede verwijzer als van toepassing op de transactie tussen partijen! Het is dus zaak, gelijk als bij een oorlog, om op het scherpst van de snede te opereren.

Met het hiervoor gestelde dient te worden bedacht dat de informatieplicht, om de Algemene Voorwaarden rechtsgeldig van toepassing te verklaren, haar werking behoudt om de voorwaarden geldig van toepassing te verklaren. In het voorbeeld van hiervoor, waarbij de Algemene Voorwaarden van de eerste aanbieder niet geldig waren omdat niet aan de informatieplicht is voldaan, geldt dat er in het geheel geen Algemene Voorwaarden van toepassing zijn. Die van uw onderneming niet en die van de wederpartij ook niet!

Tenslotte: voert u “oorlog” over de grens dan gelden er andere regels.

De first shot-rule geldt namelijk alleen indien het Nederlandse recht van toepassing is. Is er sprake van internationale koopovereenkomst voor roerende zaken dan is mogelijk het Weens Koopverdrag van toepassing. Dat verdrag kent geen eigen specifieke regeling voor de battle of forms.

Conclusie

Zoals u ziet komt het ook bij een juridische oorlog niet alleen aan op het recht van de sterkste maar veelal op het recht van de slimste. Laat u derhalve gedegen adviseren door een advocaat met verstand van het overeenkomstenrecht. Ik ben u daarbij graag van dienst.

Paul Gerritse

Specialist overeenkomstenrecht en uw “oorlogscorrespondent”

gerritse@westpointadvocaten.nl