Heeft u ook zo genoten van deze sportzomer?

Het dubbel Olympisch goud voor onze hockeyers was echt schitterend. Het deed mij denken aan een lastig raadsel over hockey dat ik de laatste tijd vaker aan kantoorgenoten heb voorgelegd. En ik verklap het alvast. Sommige kantoorgenoten konden het antwoord bedenken. Anderen niet.

Dit raadsel gaat als volgt. Een hockeystick en een hockeybal kosten samen € 110,00. De hockeystick is € 100,00 duurder dan de bal. Hoe duur is de bal?

Denk je dat het antwoord € 10,00 is dan heb ik slecht nieuws. Dat is fout, maar veel mensen (en kantoorgenoten) vragen zich toch af of dit antwoord juist is. Het raadsel is bedacht door de eerder dit jaar overleden psycholoog Daniël Kahneman. Hij was hoogleraar en kon er boeiend over vertellen. Het oorspronkelijke voorbeeld ging niet over een hockeystick en een bal maar over een Amerikaanse sport (een honkbalknuppel en een bal). Dat maakt het voorbeeld niet minder interessant.

De reden dat sommige mensen toch kiezen voor het antwoord van die € 10,00 heeft te maken met de keuzes die wij, of onze hersenen, voor ons maken. Volgens Kahneman denken we soms te snel, te impulsief of te makkelijk. Dat pakt soms goed uit en soms niet. Hij noemt dit systeem 1. Er is ook een tweede systeem. En daarbij neemt ons brein meer tijd om keuzes te maken. Methodes en technieken die ons zijn aangeleerd, worden gebruikt in dat tweede systeem. Vergelijk het met vermenigvuldigen op de basisschool. Wij weten dat 6×6 gelijk is aan 36 omdat ons dit geleerd is. Systeem 1 volstaat hier, maar wij weten niet uit ons hoofd hoeveel 46 maal 32 is. Dat kunnen wij wel uitrekenen aan de hand van de methodes en technieken die we kennen. Systeem 2 dus.

Als je in de verleiding kwam om het raadsel te beantwoorden met een bedrag van € 10,00, dan is dat begrijpelijk, maar fout. Toch is systeem 1 geen slecht systeem. Het helpt ons ook vaak. Dat brengt mij bij de kern.

Het is vaak verschrikkelijk moeilijk om in de keuzes dagelijkse een voorkeur voor systeem 1 of systeem 2 uit te spreken. Maar verkeerd kiezen kan slecht uitpakken. Dit geldt ook voor juridische vraagstukken.

Ik ben de laatste tijd gegrepen door Kahneman en zijn theorie. Als ik dat vertaal naar mijn eigen branche, dan denk ik bijvoorbeeld aan een transitievergoeding bij ontslag. Die kan iedereen uitrekenen. Internet staat er vol mee. Maar dat gaat voorbij aan allerlei methodes en technieken die kunnen zorgen voor een snelle, soepele aanpak die echt passend is. Welke strategie gebruik je? Wanneer gebruik je welke argumenten? Als advocaat ben je thuis in systeem 2. Ga daarom niet te snel zelf mee in systeem 1.

Dan nog het antwoord op het raadsel. De bal kost € 5,00. De hockeystick is € 100,00 duurder, namelijk € 105,00. Dat maakt samen € 110,00. Dat had iedereen toch kunnen bedenken?

Mr R.A. Baltes
baltes@westpointadvocaten.nl (013-5444545)