Heeft u de klok al horen luiden (en daarnaar gehandeld)?

De Wet Huis voor Klokkenluiders is eerder dit jaar vervangen door de Wet bescherming klokkenluiders. Bedrijven bij wie in de regel 50 werknemers werkzaam zijn moesten al onder de oude wet een Klokkenluidersregeling hebben. Door de nieuwe wet (gebaseerd op een EU-richtlijn) kan die verplichting eerder van toepassing zijn en moeten bestaande regelingen onder de loep genomen en eventueel aangepast worden.

In de nieuwe wet is het werknemersbegrip uitgebreid waardoor ook stagiaires en vrijwilligers mee tellen (mits zij een vergoeding ontvangen), naast de eigen werknemers en uitzendkrachten. Een bedrijf zal dus eerder onder de wet vallen.

Als het goed is hadden bedrijven met 50 of meer werknemers al een klokkenluidersregeling. Door de nieuwe wet zal die regeling aangepast moeten worden. Bedrijven met 250 of meer werknemers hadden dit al moeten doen, voor bedrijven met 50-250 werknemers moet dat gebeuren voor 17 december 2023. De ondernemingsraad zal hierbij betrokken moeten worden, dan wel de personeelsvertegenwoordiging en, indien die organen er niet zijn, zal de helft van de werknemers met de wijziging moeten instemmen.

De nieuwe wet:

• heeft een ruimere definitie van een “misstand” ;
• kent meer gedetailleerde voorschriften m.b.t. o.a.
  • de wijze waarop een melding gedaan kan worden;
  • de wijze waarop een melding behandeld moet worden en de termijn van afhandeling;
  • de mogelijkheid van een anonieme melding etc.;
  • bij welke onafhankelijke functionaris een melding gedaan kan worden.
• regelt uitgebreider de rechtsbescherming van een klokkenluider dan voorheen in art. 7: 658c BW het geval was.

De rechtsbescherming komt neer op een benadelingsverbod indien de melder op redelijke gronden een vermoeden van een misstand heeft gemeld bij de werkgever of een daartoe aangewezen externe organisatie. De melder mag dan niet ontslagen, geschorst of anderszins benadeeld worden (zoals het onthouden van een promotie, negatieve beoordeling, overplaatsing etc.).
Voor die rechtsbescherming is wel vereist dat de klokkenluider de wet / de klokkenluidersregeling volgt. Wanneer een werknemer bijvoorbeeld direct de publiciteit zoekt over een in zijn ogen bestaande misstand zonder eerst een melding gedaan te hebben bij de werkgever of een bevoegde autoriteit, heeft hij slechts onder bijzondere omstandigheden rechtsbescherming.

Los van het feit dat het hebben van een Klokkenluidersregeling een verplichting is, doen werkgevers er verstandig aan een dergelijke regeling te hebben om (vermeende) misstanden tijdig bespreekbaar te maken en te voorkomen dat een klokkenluider de publiciteit zoekt.

Op grond van de wet kan er ook een melding van een vermoeden van een misstand extern gemeld worden bij daarvoor aangewezen organisaties zoals het Huis voor Klokkenluiders; een werknemer kan daar ook voor advies terecht.
Bij zo’n externe organisatie kunnen ook anderen dan werknemers terecht zoals ZZP’ers of leveranciers. Ook voor hen geldt dan een benadelingsverbod.

Voor meer informatie:
Mr M.P. Poelman, specialist arbeidsrecht (poelman@westpointadvocaten.nl)